“De nieuwkomersverklaring blijft niet beperkt tot een eenmalige handtekening: het gevraagde engagement wordt ook daadwerkelijk opgevolgd”, verduidelijkt Francken. Die controle gebeurt door de Dienst Vreemdelingenzaken op basis van een lijst met concrete criteria. “Wil een vreemdeling zijn tijdelijke verblijfsrecht verlengen, dan zal hij moeten aantonen dat hij onze normen en waarden heeft gerespecteerd en zijn integratieplicht is nagekomen. En die plicht impliceert onder meer ook het leren van de taal van zijn woonplaats en het zoeken naar werk. Slaagt die persoon daar niet in, dan kunnen mijn diensten beslissen om zijn verblijfsrecht niet te verlengen en hem vragen het land te verlaten. Die koppeling van het verblijfsrecht aan de integratiewil is ronduit revolutionair.”
Impact grootst bij gezinshereniging
De integratieplicht geldt voor het overgrote deel van de niet-Europese nieuwkomers. Alleen voor EU-burgers, studenten en asielzoekers geldt ze niet, al zal ook aan die laatsten worden gevraagd om de nieuwkomersverklaring te ondertekenen. De Conventie van Genève laat echter niet toe om dat bij hen af te dwingen. “Iedereen spreekt ook altijd over asielzoekers,” merkt Francken op, “maar uiteindelijk blijft gezinshereniging bij ons het grootste migratiekanaal. Vooral met het oog op een betere integratie van die omvangrijke groep van nieuwkomers is deze bijkomende verblijfsvoorwaarde een belangrijke stap voorwaarts.”
De verklaring wordt voorgelegd en zo nodig voorgelezen in een taal die de vreemdeling begrijpt. Wie na maximaal dertig dagen bedenktijd weigert het document te ondertekenen, ziet meteen ook zijn verblijfsrecht geweigerd. “Met de nieuwkomersverklaring krijgen we een krachtig en onmisbaar instrument in handen om inburgering te stimuleren en een gebrek aan engagement daartoe te sanctioneren”, besluit Francken.