(c) Thinkstock
De Berlijnse Muur werd gesloopt, de Europese binnengrenzen werden opgeheven en de globalisering schreed voort. Sinds de jaren 90 tijd leefde de perceptie dat we evolueerden naar een wereld waarin de lijnen op de kaart steeds minder belangrijk werden. Afgelopen jaar werd die illusie plots doorprikt. De grenzen waren terug van nooit weggeweest.
Gisteren was ik samen met mijn Europese collega’s aan de Bulgaars-Turkse grens, waar men vreest voor een verschuiving van de mensensmokkelroutes na de sluiting van de route via Griekenland. De Europese Grens- en Kustwacht werd er boven de doopvont gehouden. Dat nieuwe instrument moet Europa en de lidstaten toelaten om de controle op onze buitengrenzen te versterken.
De Schengenzone heeft België jarenlang enorme economische voordelen opgeleverd, maar daverde vorig jaar op haar grondvesten. Duizenden ongeïdentificeerde migranten stroomden dagelijks illegaal de Europese Unie binnen en konden vervolgens ongecontroleerd hun weg voortzetten naar de lidstaat van hun keuze.
Terreuraanslagen
Dat zette de asielcapaciteit van de bestemmingslanden onder zware druk, en leidde - zeker in de context van de terreuraanslagen in Brussel en Parijs - tot een grote en terechte bezorgdheid bij de bevolking. Samen met mijn Europese collega’s heb ik mijn schouders gezet onder de ontwikkeling van deze versterkte Europese grenswacht. Nu, negen maanden later, gaat Frontex 2.0 officieel van start. Naar Europese normen kunnen we zonder overdrijven spreken van een besluitvorming tegen lichtsnelheid.
Als de asielcrisis van 2015 al iets duidelijk heeft gemaakt, dan is het dat een Europa zonder binnengrenzen enkel kan werken met een sterke en efficiënte controle van de buitengrenzen. Gedeelde buitengrenzen betekenen een gedeelde verantwoordelijkheid. Als, zoals vorig jaar in Griekenland, ergens de buitendeur openstaat, heeft dat onmiddellijk grote gevolgen, ook voor ons land.
Prioritair
Het nieuwe grensbewakingsagentschap is een antwoord op de asielchaos van vorig jaar. Europa moet nu prioritair focussen op de grensbewaking en op de terugkeer van uitgeprocedeerde asielzoekers, economische migranten en illegalen. De oprichting van Frontex 2.0 in de vorm van deze Europese Grens- en Kustwacht is een noodzakelijke stap vooruit.
Zo zal de Europese Grens- en Kustwacht het beheer van de buitengrenzen door de Europese lidstaten van nabij monitoren. Dat moet niet alleen toelaten om tijdig de alarmbel te luiden als het ergens dreigt mis te lopen, maar ook om effectief in te grijpen als een lidstaat zijn taken inzake grensbewaking niet nakomt. Het nieuwe agentschap wordt daartoe versterkt. Zowel het budget als de personeelsbezetting verdubbelt geleidelijk.
Voorts krijgt de EBCG (European Border and Coast Guard) meer slagkracht om op het terrein te kunnen optreden. Nu is Frontex al actief in onder andere de Balkan, de Egeïsche Zee en in het centrum van de Middellandse Zee, maar het agentschap kampt steeds met personeelstekorten. Voor materieel en mankracht is het afhankelijk van de veelal vrijwillige bijdrage van de lidstaten.
Daarin komt verandering door de oprichting van een permanent reservekorps van minimaal 1500 manschappen dat op zeer korte termijn inzetbaar moet zijn om te kunnen optreden in noodsituaties. België draagt 30 personen bij. Ons land is zowel in het kader van Frontex als van EASO (European Asylum Support Office) al actief in de Griekse hotspots.
We zullen deze steun voortzetten en zo nodig uitbreiden. Zonder onze sterke inzet aan de buitengrenzen, moeten we achteraf de problemen oplossen in het Europese binnenland. Daar probeer ik mijn Europese collega’s van te overtuigen. Samenwerking is in ieders belang.
Ten slotte krijgt het agentschap ook extra bevoegdheden voor de terugkeer van illegalen en voor de strijd tegen grensoverschrijdende criminaliteit, en wordt het mogelijk gezamenlijke acties op te zetten met landen aan de Europese buitengrenzen.
Meer vluchten
Het zijn stuk voor stuk belangrijke nieuwe bevoegdheden om de migratiestromen naar Europa onder controle te brengen en het voortbestaan van de Schengenzone te garanderen. België maakt al ruim gebruik van de Frontex-middelen voor terugkeeroperaties. Waar we vroeger één Frontex Special Flight per maand deden, zijn dat er nu drie. Binnen het nieuwe Frontex-mandaat wil ik naar wekelijkse Frontex-terugkeervluchten met Belgische deelname.
Die terugkeer is enkel mogelijk als we beschikken over terugnameakkoorden met de landen van herkomst. Dat blijft een pijnpunt. Wat betreft de Maghreblanden, die voor België prioritair zijn, zit het onderhandelingsmandaat al meer dan tien jaar bij de Europese Commissie. Ik grijp elke gelegenheid aan om de Commissie op haar verantwoordelijkheid te wijzen. Ik verwacht resultaten, nu meer dan ooit.
